Deel 11 – Forpus crassirostris (Taczanowski) 1883
Diksnavel blauwvleugel dwergpapegaai
Door Dirk Van den Abeele
Ornitho-Genetics VZW
MUTAVI, Research & Advice Group
Published 1/5/2019
In ‘Proceedings of the Scientific Meetings of the Zoological Society of London’ van 1883 beschreef Taczanowski voor het eerst Forpus crassirostris als Psittacula crassirostris. W?adys?aw Ladislaus Taczanowski (1819 – 1890) was een Poolse zoöloog, welke gedurende zijn leven in diverse musea actief geweest is. Hij schreef ook een aantal werken waarvan ‘Birds of Poland’ uit 1882 en ‘Ornithology of Peru’ (1886) zijn bekendste zijn.
De beschrijving van deze vorm was in de Latijnse taal opgesteld en heel beperkt. Vrij vertaald schreef hij het volgende: Vergelijkbaar met P. cyanoptera, maar minder dik, krachtige snavel, donkerdere kleuren op de slagpennen en de primaire en secundaire veren zijn meer blauw. De naam crassirostris die hij aan deze soort gaf is een afgeleide van het Latijnse crassus (dik, zwaar) en rostrum wat bek betekent en dus verwijst naar de opvallend grotere bek bij deze ondersoort.
Taczanowski vermeldde ook dat de beschreven vogel afkomstig is uit de buurt van Yurimaguas, een stad in Peru en dat de vogel gevangen werd door Dr. Stolzmann. Jean Stanislaus Stolzmann (1854 – 1928) was een Poolse onderzoeker die expedities in o.a. in Peru had geleid en daar deze vogel had gevangen.
U ziet dat hij in zijn beschrijving verwees naar Psittacula cyanoptera, een vogel die in 1860 beschreven was door Cassin en eigenlijk een synoniem (dubbele beschrijving) was voor de reeds eerdere beschreven Forpus spengeli.
Net als bij Forpus xanthopterygius xanthopterygius plaatste Salvadori in ‘Catalogue of Birds in the British Museum’ van 1891 hier ook enkele terechte opmerkingen bij deze soortbeschrijving. Er waren immers ondertussen al meerdere exemplaren van crassirostris gecatalogeerd en daaruit konden ze dan afleiden dat het beschreven exemplaar van Taczanowski eigenlijk een jong exemplaar was. Salvadori maakte dan ook de eerste beschrijving van een volwassen exemplaar:
Volwassen man: Lijkt sterk op P. passerina (nu Forpus passerinus) van de Bahia deelstaat, maar is kleiner, donkerder en meer puur groen. Voorhoofd en wangen zijn lichter emerald groen. Ultramarine-blauwe kleur op de stuit, de blauwe kleur op de vleugels is een tint lichter. De bek is dikker en robuuster……..
Hij maakte ook opnieuw de beschrijving van het jonge exemplaar dat door Taczanowski was beschreven. Van een pop werd geen beschrijving gemaakt.
Forpus crassirostris komt voor in het noordoosten van Peru, het oosten van Equador, het uiterste zuidoosten van Colombia en het noorden van Brazilië. Howard & Moore catalogeerden in 1980, in A Complete Checklist of the Birds of the World deze als ondersoort van Forpus xanthopterygius (Howard and Moore, 1980).
In 2013 werden echter de resultaten van een genetisch onderzoek gepubliceerd die de positie van crassirostris als ondersoort van F. xanthopterygius in twijfel trekt. (Smith et al., 2013) Ik citeer letterlijk uit dat onderzoek: ‘The position of F. xanthopterygius crassirostris was poorly resolved, and its sister relationship to the other F. xanthopterygius subspecies was poorly supported.’
Wat zoveel betekent dan dat er weinig wetenschappelijk bewijs is voor de relatie tussen F. xanthopterygius crassirostris en de andere F. xanthopterygius ondersoorten. De analyse van de gegevens van dat DNA onderzoek laten uitschijnen dat deze soort eerder een aparte tak is. (Bocalini, 2015).
Het was dus maar een kwestie van tijd zijn eer Forpus crassirostris door taxonomisten als aparte soort beschouwd werd (en dan mogelijk met de daarbij horende ondersoort Forpus xanthopterygius flavescens ook nog volgt, wie weet)
Bronnen:
Bocalini, F., 2015. Morphological variability and taxonomy of the Blue- winged Parrotlet Forpus xanthopterygius (Psittacidae). Rev. Bras. Ornitol. – Braz. J. Ornithol. 23, 64–75.
Howard, R., Moore, A., 1980. A complete checklist of the birds of the world. Academic Press Ltd.
